جوامع بشری بـویژه جامعه اسلامي، حجاب و عفاف را دو ارزش مهم قلمداد می كنند، این دو واژه در بیشتر موارد در كنار هم بـه كار بـرده مي شوند، اما از نظر معنا متفاوت از یكدیگرند، در برخی از متون دینی، حـجـاب یعـني آنچـه مانع رسـیدن مي شـود، معنی شده و در واقع حجاب امري ظاهري و در ارتبـاط بـا جسم به شمار می رود و بر اساس اعتقادات و باورهاي دروني افراد است.

عفاف نیز معاني گوناگوني دارد، در تعریف از عفاف لغت نامه دهخدا آن را به پاكدامنی و خویشتنداری معنا كرده است. لسان العرب در تعریف عفاف آورده :'خودداری از آنچه كه زیبا و شایسته نیست، خودداری ازحرام ها و طمع های پست'. خواجه نصیرالدین طوسی درباره عفاف می گوید:' فضایل چهار بود، اول: تهذیب قوت نظری و آن حكمت بود‍‍، دوم تهذیب قوت عملی و آن عدالت بود و سوم تهذیب قوت غضبی و آن شجاعت بود و چهارم تهذیب قوت شهوی وآن عفت بود'.

عفاف حالتی نفسانی، فطری و نوعی حجاب درونی است كه انسان را از گناه باز می دارد و نمودهای گوناگونی دارد، از ابعاد مختلف عفاف می‌توان به عفاف در اندیشه، نگاه، معاشرت، كردار، حجاب و گفتار اشاره كرد. چشم‌پوشی از نگاه حرام، پوشش مناسب، اعتدال در زینت، میانه‌روی در خوراك و عفت در فقر و غنا از ابعاد مختلف عفاف در كردار بوده و پرهیز از كلام زشت و اندیشه حرام، عفت در گفتار و اندیشه است.

در هر حال باید دانست رعایت عفاف می‌تواند تعیین كننده‌ترین نقش را در حفظ مسیر اعتدال انسانی داشته باشد و آدمی را به كمال و سعادت حقیقی خویش برساند.

از میان ابعاد گوناگون عفاف به شرح آن در فكر، نگاه و حجاب می پردازیم:

*عفاف در فكر

اعمال، احساسات، رفتار و توانایی های انسان بر اساس اندیشه و فكرش شكل می گیرد، هر چه فكر انسان متعالی تر و با فطرت كمال جوی او بیشتر منطبق باشد، سریع تر راه تكامل را طی می كند.

حضرت علی (ع) می فرمایند:' افكار عاقلانه ات تو را به راه صواب و هدایت واقعی راهنمایی می كند'.

*عفاف در نگاه

از آنجا كه پروردگار، خالق انسان است و نسبت به تمام صفات و اخلاق او آگاهی كامل دارد، لذا به عفت در نگاه توصیه فرموده و انسان را از نگاه های آلوده برحذر می دارد.

امام صادق(ع) می فرماید: 'هركس چشم خود را از گناه پر كند، روز قیامت خدا چشم او را از آتش پر خواهد ساخت مگر، توبه و بازگشت نماید'.

عفاف در حجاب

مسئله پوشش و حفظ عفاف خاص دنیای اسلام و حتی دنیای ادیان نیست بلكه بر اساس زمینه فطری، حتی جوامع نخستین و به دور از تمدن و مذهب هم به این مسئله اهمیت می دادند. هنگامی كه زن پوشیده و با متانت از خانه بیرون رود و جانب عفاف و پاكدامنی را رعایت كند، از امنیت بیشتری در سطح جامعه برخوردار می شود.

حجاب را به ساده ترین شكل می توان به معنی پوشش و فاصله میان دو چیز دانست. بنابر گواهی متون تاریخی، در اغلب اقوام و ملل، حجاب در میان زنان معمول بوده و گاهی با اعمال سلیقه حاكمان حد آن زیاد یا كم شده اما هیچ گاه به طور كامل از میان نرفته است.

حجاب به معنای یك رفتار انسانی در طول تاریخ، هماره با فراز و نشیب های فراوانی روبرو بوده و گرایش های مختلفی، در هر دوره بر نوع حجاب اثر داشته است، حجاب در بین اقوام گوناگون نظیر ایران باستان، اروپا، قوم یهود و ... وجود داشته و اسلام در جهت جلوگیری از افراط و تفریط ها در مورد حجاب به قانونمند كردن آن پرداخته و حجاب را به صورتی متعادل، صحیح و متناسب با فطرت انسانی معرفی كرده است.

آثار و پیامدهای رعایت حجاب را در دو بعد فردی و اجتماعی را می توان اینگونه شرح داد. آثار فردی رعایت حجاب، احترام به شخصیت زن، مصونیت در اجتماع، حفظ اعتقادات مذهبی افراد و عفت زن است و آثار اجتماعی آن همچون سلامت نسل جدید جامعه، پیشگیری از فساد اخلاقی، مبارزه با مظاهر بی‌دینی و حفظ كیان خانواده به شمار می رود. برای اثبات ضرورت حجاب كافی است به قرآن كریم، روایات شریفه، سیره اهل بیت(ع)، براهین عقلی، فطرت و طبیعت انسانی و تاریخ مراجعه كرد، دین اسلام با طرح و تاكید حجاب، تمام جوانب شخصیت زن و مرد در اجتماع را مورد توجه قرار داده و به همین علت حجاب را به صورتی متعادل و متناسب مطرح كرده تا شاهد جامعه ای سالم باشیم و انسان ها بتوانند در كمال مصونیت و امنیت به كاركردها و نقش های خویش بپردازند. آنگاه در سایه این شرایط مطلوب سیر كمال و سعادت را با پیروی از دستورات و مبانی دینی در جامعه به نظاره بنشینیم.

معمار كبیر انقلاب اسلامی درباره حجاب و عفاف فرمودند: 'توجه داشته باشید حجابی كه اسلام قرار داده است برای حفظ ارزش های شماست. هر چه را كه خدا دستور فرموده است چه برای مرد و چه برای زن، برای این است كه آن ارزش های واقعی كه اینها دارند و ممكن است به واسطه وسوسه های شیطانی یا دست های فاسد استعمار پایمال شوند این ارزش ها زنده بشوند'.

همچنین مقام معظم رهبری درباره حجاب می فرمایند: حفظ حجاب و حفظ عفت، حفظ خط اسلام و ایمان مردم است. بر روی مسئله حجاب كار هنری و كار زیبای تبلیغی باید صورت بگیرد. حجاب اسلامی وسیله حفظ و صیانت عفاف انسانی است.

حجاب و عفاف مصونیتی است كه حافظ گوهر وجودی انسان می شود و او را از گزند بسیاری از گناهان و افكار آلوده دور می كند و مزیت بزرگی به شمار می رود كه همچون سدی محكم در برابر فساد و كجروی می ایستد و به زنان و مردان این امكان را می دهد تا در محیطی پاك و دور از آلودگی در كنار یكدیگر به انجام فعالیت های اجتماعی بپردازند و همراه با هم جامعه را در راه رسیدن به سعادت و كمال یاری رسانند.

امروز كه به مناسبت سالروز قیام مردم مشهد علیه كشف حجاب توسط شورای فرهنگ عمومی كشور به عنوان روز عفاف و حجاب نام گذاری شده، بهانه ای است تا دگربار اهمیت و جایگاه حجاب و عفاف را در زندگی خویش مرور كنیم و در سایه سار آن به بالاترین درجات انسانی و صفات نیكو دست یابیم.

اطلاع**2002**1717